Το Sideways είναι από τις ελάχιστες εκείνες ταινίες που κατέχουν ένα πολύ έντονο και σπάνιο χαρακτηριστικό: Καταφέρνει και εσωκλείει στα τοιχώματά του κάποια από τα γνωρίσματα των ηρώων του, οικειοποιώντας μερικά από τα πιο έντονα διακριτικά των θεμάτων του(ς). Όπως το καλό κρασί, έτσι και αυτό, όσο περνάει ο καιρός τόσο ωριμάζει (μέσα σου), όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο το απολαμβάνεις σαν να μη το ένιωσες την πρώτη φορά. Ξεχειλισμένο από μυρωδιές σταφυλιού, γαρύφαλλου , φρούτα του δάσους και αλκοόλ, το γεύεσαι και το ευχαριστιέσαι σε κάθε σου ανάσα, σε κάθε τζούρα που τραβάς από το μισογεμάτο ποτήρι σου. Το Sideways είναι σκέτη απόλαυση.
Πρέπει όμως να διευκρινίσω. Η αναβλύζουσα απόλαυση στην οποία αναφέρομαι δεν πηγάζει από το διασκευασμένο σενάριο του βιβλίου του Rex Pickett, ούτε από τις διατρητικές ερμηνείες των Church και Giamatti (ο οποίος βαδίζει σιγά σιγά στο δρόμο για την τρισμεγιστοποίησή του), ούτε καν από την κωμική, δραματική και ταυτόχρονα ρομαντική σκηνοθεσία του Alexander Payne. Η απόλαυση του Sideways έρχεται πρώτα από τις αλήθειες που κρύβει μέσα της μια τέτοια ταινία, από τον τρόπο που διαχειρίζεται τις αλήθειες αυτές, από την σχεδόν μεθυστική της ατμόσφαιρα και τους σχεδόν μεθυσμένους της χαρακτήρες. Και λέω σχεδόν διότι με το κρασί και ειδικά το κόκκινο, ποτέ δεν μπορείς να είσαι απόλυτα σίγουρος.
Αυτό το ίδιο κρασί που οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες, ο Miles και ο Jack, φαίνεται να καταναλώνουν με ευκολία σε ποικίλες ποιότητες αλλά και ποικίλες ποσότητες, είναι και το κλειδί για την πνευματική και αυτογνωστική τους λύτρωση. Ο σχεδόν αποτυχημένος συγγραφέας και ο σχεδόν πετυχημένος ηθοποιός μοιάζουν να μοιράζονται πολλά περισσότερα από αυτά που αρχικά θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει και , εν τέλει, να αναγνωρίσει σε αυτούς ως κοινά. Ο ένας έχει μάθει να κυνηγάει με μανία την απόλαυση του οίνου, ο άλλος δεν έχει πρόβλημα αλλά προτιμά να κυνηγάει την απόλαυση της γυναίκας. Ό,τι είναι το καλό κρασί για τον πρώτο, είναι το καλό σεξ για τον δεύτερο. Κάτι που και οι δύο γνωρίζουν καλά, κάτι που επιδιώκουν γιατί τους χαρίζει στιγμιαία ηδονή και ευχαρίστηση, τους στερεί όμως την διαχρονική τους γαλήνη και ευτυχία.
Και όμως, αυτοί οι δύο ζορισμένοι kind of friends δεν διαφέρουν και πολύ από (όλους) τους υπόλοιπους. Έχοντας υποκύψει σε μια άστοχη καθημερινότητα και αγνοώντας τι είναι αυτό που τους κάνει πραγματικά ευτυχισμένους, ξεκινούν λίγο πριν τον αμφίβολο γάμο του ενός, για ένα ιδιαίτερο bachelor road-trip το οποίο δεν τους αλλάζει σαν ανθρώπους, επηρεάζει όμως τις μελλοντικές τους επιλογές, κάνοντας τους λίγο πιο αισιόδοξους , λίγο πιο τολμηρούς και λίγο πιο σοφούς όσον αφορά το μέλλον που έρχεται.
Και εδώ είναι που το πάντα μεθυστικό κρασί κάνει το θαύμα του χαρίζοντας κάποιες από τις κρυμμένες του ιδιότητες, τόσο στους χαρακτήρες που το καταναλώνουν, όσο και στην ίδια την ταινία. Λέγεται ότι αν πλαγιάσεις το ποτήρι σου και αφήσεις το κρασί να κυλίσει προς τα άκρα, μπορείς να αναγνωρίσεις την πυκνότητα, την ποιότητα και κάποια από τα αόρατα χαρακτηριστικά του. Στη συνέχεια αν το ταρακουνήσεις ελαφρά, ξεκλειδώνονται τα αρώματα, οι γεύσεις και όλα εκείνα που κρύβει μέσα του, ικανά να χαρίσουν το χαμόγελο στο πρόσωπο αυτού που το γεύεται.
Ομοίως, οι δύο πρωταγωνιστές πλαγιάζουν τις ζωές τους προς τα άκρα του ρεαλισμού της, και έτσι πλαγίως όπως είναι, βγαίνουν από τους καθημερινούς και - μέχρι τώρα - άστοχους στοχασμούς τους (οι οποίοι βρίσκονται πολύ εύστοχα τοποθετημένοι μέσα στην ταινία) και ταρακούνιουνται, ή καλύτερα σωριάζονται - κυριολεκτικά - στο έδαφος (κάτι που μαρτυρά και το πεσμένο μπουκάλι του εξωφύλλου). Στη συνέχεια ορθώνονται σοφότεροι, και με ένα χαμόγελο λιγότερο μεθυσμένο αυτή την φορά, πορεύονται προς το άγνωστο της αυριανής μέρας, διεκδικώντας ένα μικρό κομμάτι της προσωπικής τους ευτυχίας, αυτό που τόσο καιρό τους έλειπε και που τόσο το είχανε ανάγκη.
Και αυτό είναι μια από τις αλήθειες που κρύβει μέσα του το Sideways. Θα μπορούσα να μιλάω και να γράφω ώρες για αυτό, προτιμώ όμως να το απολαμβάνω και να το γεύομαι, κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη. Να το αναγνωρίζω σαν ένα φιλοσοφικό σύμβολο για την νιότη που φεύγει, για την ευκαιρία που χάνεται και την ευκαιρία που σου κλείνει το μάτι για να της χτυπήσεις την πόρτα και να την αρπάξεις. Και αν είσαι τυχερός, μπορεί να είναι εκεί να σε υποδεχτεί. Να, όπως και ο Miles λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους στην οθόνη. Μην περιμένεις όμως κάποια ιδιαίτερη στιγμή για να το κάνεις. Γιατί η στιγμή που θα το κάνεις θα είναι και η πιο ιδιαίτερη. Μια ταινία τελειώνει για εμάς, μια νέα ζωή ξεκινά για εκείνους. And it’s going to be great. Here’s to us...
Για τον Αλέξη που είπε ότι του αρέσει αλλά ξέχασε να μου είπε το γιατί.
Πρέπει όμως να διευκρινίσω. Η αναβλύζουσα απόλαυση στην οποία αναφέρομαι δεν πηγάζει από το διασκευασμένο σενάριο του βιβλίου του Rex Pickett, ούτε από τις διατρητικές ερμηνείες των Church και Giamatti (ο οποίος βαδίζει σιγά σιγά στο δρόμο για την τρισμεγιστοποίησή του), ούτε καν από την κωμική, δραματική και ταυτόχρονα ρομαντική σκηνοθεσία του Alexander Payne. Η απόλαυση του Sideways έρχεται πρώτα από τις αλήθειες που κρύβει μέσα της μια τέτοια ταινία, από τον τρόπο που διαχειρίζεται τις αλήθειες αυτές, από την σχεδόν μεθυστική της ατμόσφαιρα και τους σχεδόν μεθυσμένους της χαρακτήρες. Και λέω σχεδόν διότι με το κρασί και ειδικά το κόκκινο, ποτέ δεν μπορείς να είσαι απόλυτα σίγουρος.
Αυτό το ίδιο κρασί που οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες, ο Miles και ο Jack, φαίνεται να καταναλώνουν με ευκολία σε ποικίλες ποιότητες αλλά και ποικίλες ποσότητες, είναι και το κλειδί για την πνευματική και αυτογνωστική τους λύτρωση. Ο σχεδόν αποτυχημένος συγγραφέας και ο σχεδόν πετυχημένος ηθοποιός μοιάζουν να μοιράζονται πολλά περισσότερα από αυτά που αρχικά θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει και , εν τέλει, να αναγνωρίσει σε αυτούς ως κοινά. Ο ένας έχει μάθει να κυνηγάει με μανία την απόλαυση του οίνου, ο άλλος δεν έχει πρόβλημα αλλά προτιμά να κυνηγάει την απόλαυση της γυναίκας. Ό,τι είναι το καλό κρασί για τον πρώτο, είναι το καλό σεξ για τον δεύτερο. Κάτι που και οι δύο γνωρίζουν καλά, κάτι που επιδιώκουν γιατί τους χαρίζει στιγμιαία ηδονή και ευχαρίστηση, τους στερεί όμως την διαχρονική τους γαλήνη και ευτυχία.
Και όμως, αυτοί οι δύο ζορισμένοι kind of friends δεν διαφέρουν και πολύ από (όλους) τους υπόλοιπους. Έχοντας υποκύψει σε μια άστοχη καθημερινότητα και αγνοώντας τι είναι αυτό που τους κάνει πραγματικά ευτυχισμένους, ξεκινούν λίγο πριν τον αμφίβολο γάμο του ενός, για ένα ιδιαίτερο bachelor road-trip το οποίο δεν τους αλλάζει σαν ανθρώπους, επηρεάζει όμως τις μελλοντικές τους επιλογές, κάνοντας τους λίγο πιο αισιόδοξους , λίγο πιο τολμηρούς και λίγο πιο σοφούς όσον αφορά το μέλλον που έρχεται.
Και εδώ είναι που το πάντα μεθυστικό κρασί κάνει το θαύμα του χαρίζοντας κάποιες από τις κρυμμένες του ιδιότητες, τόσο στους χαρακτήρες που το καταναλώνουν, όσο και στην ίδια την ταινία. Λέγεται ότι αν πλαγιάσεις το ποτήρι σου και αφήσεις το κρασί να κυλίσει προς τα άκρα, μπορείς να αναγνωρίσεις την πυκνότητα, την ποιότητα και κάποια από τα αόρατα χαρακτηριστικά του. Στη συνέχεια αν το ταρακουνήσεις ελαφρά, ξεκλειδώνονται τα αρώματα, οι γεύσεις και όλα εκείνα που κρύβει μέσα του, ικανά να χαρίσουν το χαμόγελο στο πρόσωπο αυτού που το γεύεται.
Ομοίως, οι δύο πρωταγωνιστές πλαγιάζουν τις ζωές τους προς τα άκρα του ρεαλισμού της, και έτσι πλαγίως όπως είναι, βγαίνουν από τους καθημερινούς και - μέχρι τώρα - άστοχους στοχασμούς τους (οι οποίοι βρίσκονται πολύ εύστοχα τοποθετημένοι μέσα στην ταινία) και ταρακούνιουνται, ή καλύτερα σωριάζονται - κυριολεκτικά - στο έδαφος (κάτι που μαρτυρά και το πεσμένο μπουκάλι του εξωφύλλου). Στη συνέχεια ορθώνονται σοφότεροι, και με ένα χαμόγελο λιγότερο μεθυσμένο αυτή την φορά, πορεύονται προς το άγνωστο της αυριανής μέρας, διεκδικώντας ένα μικρό κομμάτι της προσωπικής τους ευτυχίας, αυτό που τόσο καιρό τους έλειπε και που τόσο το είχανε ανάγκη.
Και αυτό είναι μια από τις αλήθειες που κρύβει μέσα του το Sideways. Θα μπορούσα να μιλάω και να γράφω ώρες για αυτό, προτιμώ όμως να το απολαμβάνω και να το γεύομαι, κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη. Να το αναγνωρίζω σαν ένα φιλοσοφικό σύμβολο για την νιότη που φεύγει, για την ευκαιρία που χάνεται και την ευκαιρία που σου κλείνει το μάτι για να της χτυπήσεις την πόρτα και να την αρπάξεις. Και αν είσαι τυχερός, μπορεί να είναι εκεί να σε υποδεχτεί. Να, όπως και ο Miles λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους στην οθόνη. Μην περιμένεις όμως κάποια ιδιαίτερη στιγμή για να το κάνεις. Γιατί η στιγμή που θα το κάνεις θα είναι και η πιο ιδιαίτερη. Μια ταινία τελειώνει για εμάς, μια νέα ζωή ξεκινά για εκείνους. And it’s going to be great. Here’s to us...
Chris Zafeiriadis
Για τον Αλέξη που είπε ότι του αρέσει αλλά ξέχασε να μου είπε το γιατί.