Μια από τις μεγαλύτερες αρετές του κινηματογράφου είναι ότι έχει την δύναμη να μας μιλάει. Μέσα από τους δημιουργούς και τις ιστορίες που αφηγείται ο καθένας από αυτούς, οι εικόνες αποκτούν ζωντανή υπόσταση και μας μιλάνε για κάθε λογής θέματα. Για εκείνα που πέρασαν και εκείνα που θα έρθουν, για τους ανθρώπους που έζησαν στο παρελθόν και για εκείνους που δε γεννήθηκαν ακόμα. Όλα και όλοι τους έχουν κάτι να μας πούνε. Εμείς με τη σειρά μας, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να ακούσουμε. Ως θεατές, αυτή είναι η δική μας αρετή. Το αν θα καταλάβουμε, ή αν θα αντιληφθούμε την ουσία με ένα ολότελα διαφορετικό τρόπο, δεν είναι (μόνο) θέμα διάθεσης, αλλά (και) χαρακτήρα. Χαρακτήρα που πλάθεται, δομείται και αναδιαμορφώνεται μέσα στο χρόνο, ανάλογα με τα βιώματα του καθενός. Η ταινία του Ozon ανήκει σε εκείνη την κατηγορία ταινιών που σέβεται το θεατή και μας μιλάει για εκείνα που ξεχάσαμε να σεβόμαστε ως άνθρωποι.
Το Dans la maison έχει ως θέμα του ένα 16χρονο αγόρι, έναν μεσήλικα καθηγητή λογοτεχνίας, τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των δύο καθώς επίσης και την αφορμή αυτής της ανάπτυξης. Μια σχέση η οποία ξεκινάει από μια τυπική εργασία σαββατοκύριακου και καταλήγει σε ένα λογοτεχνικό ποταμό, ικανό να αλλάξει τις ζωές όσων περιπλέκονται σε αυτό: Του 16χρονου εκκολαπτόμενου συγγραφέα, του μαθηματικά αδύναμου και καλύτερού του φίλου (που εμπνέει τη συγγραφή), των μεσαίας τάξης γονιών του τελευταίου, του καθηγητή που επαναπροσδιορίζει τη θέση του στο κοινωνικό σύνολο (και την οικογένεια που ποτέ δεν μπόρεσε να έχει) και τέλος, της άτεκνης γυναίκας του η οποία αγωνίζεται να κρατήσει ζωντανή μια νεωτεριστική γκαλερί αμφιβόλου ποιότητας.
Ανάμεσα σε αυτούς τους χαρακτήρες, και τις προσπάθειές τους να κρατηθούν αλώβητα ζωντανοί, ο Ozon έχει τοποθετήσει πληθώρα αναφορών αλλά κυρίως μειλίχιας κριτικής στη σύγχρονη πραγματικότητα. Σύγχρονη αλλά ταυτόχρονα παραδοσιακή, αυτάρεσκη αλλά με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες έχουν ως στόχο την ισορροπία και εξίσωση των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει διαμαρτυρία εδώ, δική μας είναι η πραγματικότητα, εμείς τη χτίσαμε. Με την εξίσωση να θεμελιώνεται αρχικά στο σχολικό ίδρυμα, ένα μέρος όπου οι ηγέτες, οι βάρβαροι και οι ακόλουθοι εκκολάπτονται, αποκτώντας ο καθένας το δικό του ρόλο.
Η ταινία ξεκινάει από την ανάγκη του 16χρονου Claude για λογοτεχνική δημιουργία και συνεχίζει με την ανάγκη του καθηγητή του Germain για λογοτεχνική διδασκαλία. Ανάμεσα στα δυο καλλιεργείται η ανάγκη για απογύμνωση. Μέσω των ηρώων του, ο Ozon απογυμνώνει το θεατή, απογυμνώνοντας παράλληλα το σύστημα, την κοινωνία, το πνεύμα. Το πνεύμα ενός φθίνοντος πολιτισμού πνιγμένου στην υποκρισία και τα πάθη, ενός πολιτισμού με ακρωτηριασμένη φαντασία και λανθάνουσες επιθυμίες, ο οποίος βρίσκεται στο ναδίρ της δημιουργικότητας και το ζενίθ του καταναλωτισμού. Ενός πολιτισμού βουτηγμένου στο σκοτάδι με τα μάτια των ανθρώπων να έχουνε προσαρμοστεί σε αυτό, χωρίς να μπορούν να διακρίνουν πότε ακριβώς σταμάτησε η αναγκαία κατανάλωση και ξεκίνησε ο εθισμός.
(Σημεία των καιρών θα πει κάποιος αλλά δεν είμαι και τόσο σίγουρος.)
Αν αυτός είναι ο κόσμος που βλέπει ο Ozon τότε αυτοί είναι και οι άνθρωποί του. Και επάνω σε αυτούς ρίχνει το βλέμμα του, σαν το αγόρι στο τελευταίο θρανίο που βλέπει και παρατηρεί τα πάντα. Όχι με ύφος διδακτικό αλλά με ύφος μελαγχολικά θυμωμένο. Με τη μελαγχολία να επικρατεί του θυμού σε μια μάχη με ελάχιστους παρατηρητές. Φυσικά δεν έχει την πρόθεση να ταπεινώσει αλλά μονάχα να ταρακουνήσει τους ήρωες. Όπως η τέχνη η οποία έχει την δύναμη να απογυμνώνει τόσο τον καλλιτέχνη όσο και τον παραλήπτη της καλλιτεχνίας. Έχοντας παράλληλα την ανάγκη να μετατρέψει την ατέλεια σε αρετή, την οκνηρία σε πάθος και την ηδονοβλεψία σε απογυμνωμένη κριτική του ίδιου μας του εαυτού. Μέχρι να αλλάξουμε ρότα αναζητώντας ένα ιδανικό φινάλε. Άλλωστε ο καθένας από εμάς, δε γράφει αλλά ζει τη δική του ιστορία.
Chris Zafeiriadis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου