Υπάρχει καρδιά μέσα στη Χειμερία Νάρκη. Μια καρδιά που, όπως
σε κάθε χειμερία νάρκη, συνεχίζει να χτυπάει ασταμάτητα, ακόμα κι αν φαίνεται
καμιά φορά να ελαττώνει τους ρυθμούς της. Η 196 λεπτών ιστορία του Ceylan
μοιάζει με μια σπουδαία ενδοσκοπική κριτική στην οικειοθελή και αποσιωπημένη
μείωση των χτύπων της καρδιάς, μια κριτική που προσπαθεί να αφυπνίσει τους
ήρωές της από τον λήθαργο που χαρακτηρίζει την καθημερινότητά τους και στον
οποίο έχουν βυθιστεί χωρίς να το καταλάβουν. Ή ακόμα κι αν το κατάλαβαν,
επαναπαύτηκαν σε μια πραγματικότητα που τους αγκάλιασε στοργικά, χωρίς να
υπολογίσουν τις βλαβερές συνέπειες της ανυπαρξίας τους. Με αυτό τον τρόπο, η
μνήμη στέκεται απέναντι από τη λήθη και το πάθος για μια ζωή γεμάτη αξίες
ορθώνεται απέναντι από την καταδίκη.
Η Χειμέρια Νάρκη διαδραματίζεται σε ένα μικρό, απομονωμένο
και γραφικό ξενοδοχείο (με τη Σαιξπηρική ονομασία ‘Οθέλλος΄), τοποθετημένο στα
ανεξάντλητα βάθη της Καππαδοκίας, ένα μέρος που το εκτιμούν περισσότερο όσοι
έχουν μάθει να απολαμβάνουν το φυσικό τοπίο της Τούρκικης ενδοχώρας. Ο Ceylan
δεν θα δείξει και πολλά από τον περιβάλλοντα χώρο, όσο όμορφος κι αν είναι, θα
τον συνδέσει όμως έμμεσα με τον κεντρικό χαρακτήρα και ιδιοκτήτη, Aydin, έναν
εύπορο πρώην ηθοποιό θεάτρου που, όπως και το ξενοδοχείο του, έχει από καιρό
απομονωθεί από τον πολιτισμό και την πολυκοσμία. Ανίατα αφοσιωμένος στις
σκέψεις του, ο Aydin αρθρογραφεί για κάποια μικρή, τοπική εφημερίδα και χαρίζει
στον κόσμο αδρές φιλοσοφίες για τη ζωή, τον θάνατο και τον τρόπο που οι
άνθρωποι βλέπουν τα χρόνια να περνούν. Όπως ακριβώς περνούν και τα δικά του,
χωρίς ο ίδιος να έχει τη δύναμη να ζυγίσει την εξουσία και τον ψυχολογικό τρόπο
με τον οποίο την ασκεί σιωπηρά σε όσους βρίσκονται κοντά του.
Άσχετα με το μέγεθος, στο βασίλειό του ο καθένας είναι
βασιλιάς., κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί αυτό και ο Aydin μοιάζει ο πιο
ταπεινός από αυτούς. Δείχνει να μην τον ενδιαφέρουν τόσο τα περιουσιακά του όσο
η γενναιότητα της ηθικής, του πνεύματος και της ψυχής, απόρροια, φυσικά, της
καλλιεργημένης και εφησυχασμένης ψυχικής μοναξιάς του, η οποία ναυάγησε στην
ήσυχη γωνιά αυτού του τόπου. Οι μοναδικοί άνθρωποι που παραμένουν κοντά στον
πρωταγωνιστή είναι η όμορφη, ευάλωτη και αρκετά χρόνια νεότερη γυναίκα του που
ασχολείται με φιλανθρωπίες (κλασική ενασχόληση για τους εύπορους αστούς), καθώς
και η πρόσφατα διαζευγμένη αδερφή του, η οποία διαμένει στο ξενοδοχείο και
αναλώνεται μαζί του σε νυχτερινές συζητήσεις και ανταλλαγές αναντίρρητων
απόψεων. Η βασιλεία όμως και ο προσωπικός εφησυχασμός τού Aydin θα κλονιστούν
όταν ένα μικρό παιδί πυροδοτήσει μια σειρά από γεγονότα, τα οποία τον φέρνουν
αντιμέτωπο με μια αλήθεια που μέχρι τώρα αδυνατούσε να αντιληφθεί (πρέπει πάντα
να προσέχεις πώς κοιτάνε τα μικρά παιδιά, σα να μπορούν να αναγνωρίσουν την
αλήθεια στα βλέμματά των μεγαλυτέρων, επιδιώκοντας την ειλικρίνειά τους).
Ο Ceylan δεν αμφισβητεί τις προθέσεις του ήρωά του,
αμφισβητεί όμως τον τρόπο που ένας άνθρωπος διαχειρίζεται τις αξίες που θέλει
να ευαγγελίζεται και το κάνει με τρόπο καθηλωτικό, κατασκευάζοντας μία ταινία
γενναία σαν τις γενναίες ιδέες των ανθρώπων. Μια ταινία θεατρικής αισθητικής
Τσεχωφικών αναφορών αλλά κυρίως υπόκωφης Μπεργκμανικής εκφραστικότητας που
σκοπό δεν έχει να κατακρίνει τις ηθικά καταδικαστέες πράξεις των χαρακτήρων,
αλλά να αποκαλύψει την δυσδιάκριτη και τρομακτική απόσταση που βρίσκεται μεταξύ
τους. Μια ταινία που συγκρούεται υπογείως με την επανάπαυση, συνθλίβει την
φαινομενικά αθώα συγκαταβατικότητα και αναζητά την ελευθερία του πνεύματος μέσω
της αφύπνισης της συνειδήσεως.
Μπροστά στη κάμερα του Ceylan, οι ήρωες συγκρούονται με τους
ακατάπαυστους διαλόγους τους, εξομολογούνται αλήθειες και εκθεμελιώνουν τις
σχέσεις τους, προσβάλλοντας παράλληλα τις αρετές που νομίζουν ότι τους ανήκουν.
Πρόκειται για χαρακτήρες που στο σύνολό τους είναι τόσο όμορφα δομημένοι, που
θαρρείς ότι υπάρχουν πολύ πριν εκτεθούν μπροστά στην οθόνη και θα υπάρχουν
ακόμα ζωντανοί και μετά τους τίτλους τέλους. Που ανασαίνουν βαριά, όπως ένα
αγέρωχο άλογο που παλεύει να απελευθερωθεί από τα δεσμά του (όπως συμβαίνει σε
μια από τις πιο σκληρές και αμφιλεγόμενες σκηνές της ταινίας), χαρακτήρες που
όπως ο καιρός και η εποχή, έτσι κι αυτοί αλλάζουν με το πέρασμα του
(κινηματογραφικού) χρόνου και κοιτάζουν πλέον τις ζωές τους διαφορετικά.
Λίγο πριν το φινάλε της Χειμέριας Νάρκης, οι ήρωες θα
αντιληφθούν ότι η συγνώμη που οφείλουν δεν είναι μια εύκολη υπόθεση και ότι η
πραγματική μετάνοια είναι πάντα θέμα ωριμότητας. Ωριμότητας που κάποιοι από
αυτούς καταφέρνουν να αγγίξουν αναζητώντας τη συγχώρεση, ενώ κάποιοι άλλοι
αποπνέουν για τελευταία φορά την απόγνωσή τους, προσπαθώντας να περισώσουν από
τα συντρίμμια της αυτοκαταστροφής μια παράσταση που ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί.
Chris Zafeiriadis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου