Λένε ότι οι μανιασμένοι κινηματογραφόφιλοι δεν πιστεύουν σε βαθμολογίες και λίστες, πιστεύουν όμως στην δύναμη που κρύβει κάθε ταινία ξεχωριστά. Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με μια τέτοια σκέψη, δεν θα μπορούσα όμως και να αρνηθώ το πόσο διασκεδαστικό είναι να τα βάζεις όλα σε μια σειρά, να «κρίνεις» με βάσει το πόσο σε έχει επηρεάσει μια προβολή, το πόσο σου έχει μιλήσει μια ταινία. Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια όμως γι αυτό και παρακάτω «παρατάσσονται» κάποιες από τις ταινίες που δύσκολα θα σβηστούν από την μνήμη, η κάθε μια για τον δικό της λόγο. Η λίστα αφορά ταινίες που παίχτηκαν στις Ελληνικές αίθουσες από τέλη Αυγούστου ‘09 μέχρι τέλη Αυγούστου ’10. Περίπου…
20. The Limits of Control - Jim JarmuschΗ μόνη ταινία από αυτή την λίστα που δεν θα πρότεινα σε κάποιον άλλο να δει. Όχι γιατί δεν έχει να προσφέρει, το αντίθετο μάλιστα, όσο περισσότερο αφηγηματικά ελλιπής μοιάζει η ιστορία τόση περισσότερη τροφή για σκέψη μπορεί να χαρίσει στο θεατή. Όμως για κάποιο περίεργο λόγο, εκτιμάται κυρίως από αμετανόητους jarmushικούς. Νομίζω όμως πως ο
Jarmush εδώ δεν νοιάζεται και πολύ. Artistique.
19. The Hurt Locker - Kathryn BigelowΣτον πόλεμο δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, υπάρχουν μόνο θύματα. Ζωντανός ή νεκρός δεν έχει σημασία όταν η ψυχή σου έχει χαθεί, όταν δεν έχει απομείνει πια κανένα νόημα για να συνεχίσεις από εκεί που είχες σταματήσει. Όταν έσκασε η βόμβα της
Bigelow, κάποιοι καθήμενοι στη πολυθρόνα του σπιτιού τους την κατηγόρησαν για προπαγάνδα και άλλες ασυναρτησίες που ήθελαν και έπρεπε να δούνε. Ακόμα τις ψάχνουν.
18. Lebanon - Samuel MaozJune, 1982 - The First Lebanon War. Μέσα από ένα μοναχικό tank με τέσσερις άπειρους στρατιώτες, ο Ισραηλινός
Samuel Maoz, φωτογραφίζει μέσα από τον φακό του άρματος όλες τις λάθος εμπειρίες του πολέμου, εκτός και εντός του τεθωρακισμένου οχήματος, χωρίς να χρειάζεται τίποτα παραπάνω για να αναπαράγει το αυτονόητο: όπου υπάρχουν σφαίρες δεν υπάρχει ζωή, όπου υπάρχει πόλεμος, δεν υπάρχει ελπίδα.
17. Les Herbes Folles - Alain ResnaisΟ
Alain Resnais επιστρέφει μετά το προ τριετίας υπέροχο
Coeurs με τα εξίσου υπέροχα αγριόχορτά του, αφηγούμενος μια ιστορία ερωτικού ρομαντισμού, ανέμελης ειλικρίνειας και ιπτάμενων πρωταγωνιστών. Και όλα αυτά με τα αόρατα σημάδια του χρόνου που μοιάζει να μη πέρασε ποτέ πάνω απ’ τον αειθαλή δημιουργό. Υπέροχο σαν βόλτα με ένα μικρό αεροπλανάκι.
16. Drag Me to Hell - Sam RaimiΠισωγύρισμα στο είδος που το ανέδειξε για τον
Sam Raimi ο οποίος κατασκευάζει ένα φιλοεμπορικό μεν, διασκεδαστικότατο δε, σαλιωμένο requiem για τις χαμένες ψυχές μιας εποχής άκρατου καταναλωτισμού, φανατικού εγωϊσμού και εμπορευματοποίησης των ιδανικών. Ένα τρομοκρατικά εξιδανικευμένο ταξίδι, από εδώ μέχρι την κόλαση. Χαμένοι από χέρι είμαστε όλοι μας.
15. Στρέλλα - Πάνος ΚούτραςΟ
Κούτρας δεν θέλει να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε κινηματογράφο αλλά τον τρόπο που βλέπουμε κάποιους ανθρώπους που υπάρχουν δίπλα μας. Διότι μεταξύ μας τώρα, δεν διαφέρουμε τόσο πολύ όσο πιστεύουμε. Μια οικογένεια ψάχνουμε όλοι, μια αγκαλιά. Κάποιον να νοιάζεται. Από της σημαντικότερες και πιο αναγκαίες ταινίες για τον Ελληνικό κινηματογράφο.
14. District 9 - Neill BlomkampΜοιάζει σαν αστείο αλλά οι εξωγήινες γαρίδες του
District 9 εκθέτουν με χαρακτηριστική άνεση την υποκρισία δεκάδων πολιτισμένων λαών απέναντι στο σημαντικότερο πρόβλημα της εποχής μας, την μετανάστευση. Με το
Peter Jackson στην παραγωγή, ο πρωτοεμφανιζόμενος
Neill Blomkamp καταθέτει αυτό που θα λέγαμε άποψη ντοκουμέντο. Και το φινάλε του, εμπορικά απολαυστικό.
13. A Single Man - Tom FordΜεγάλος μάστορας ο
Tom Ford, ακόμα μεγαλύτερος ο
Colin Firth, ο οποίος παραδίδει μαθήματα ηθοποιίας σε μια καλλιτεχνικά σπαρακτική ιστορία για τον πόνο της απώλειας και την ανησυχία του να είσαι αχρείαστος στους γύρω σου. Παίζουν και μερικές αναφορές στον
Huxley. Τι κρίμα που κάποιοι την θεώρησαν μια ομοφυλοφιλική ταινία.
12. The Ghost Writer - Roman PolanskiΟ
Polanski σε μεγάλα κέφια σκιαγραφεί ένα καλά καμουφλαρισμένο πολιτικό έγκλημα και αφήνει έναν ανώνυμο ερευνητή να χρωματίσει τις λεπτομέρειες. Με την χαρακτηριστική ειρωνεία του δημιουργού και μια αγωνιώδη ατμόσφαιρα που οφείλει πολλά στην μουσική του
Alexandre Desplat, ο αόρατος ψάχνει τον δρόμο που οδηγεί τη διαφάνεια αλλα τελικά διασχίζει την δική του ένατη πύλη. Μαγεία.
11. Unmade Beds - Alexis Dos SantosΗ πιο ανέμελη ταινία της χρονιάς ξεχνάει να στρώσει το κρεβάτι της (ή καλύτερα δεν θέλει), δεν ξεχνάει όμως να αναζητήσει ένα χαμένο πρόσωπο, είτε αυτό λέγεται πατέρας, είτε σύντροφος, είτε απλά ένας άγνωστος που θα σου χαρίσει ένα τραγούδι και ύστερα θα χαθεί στην φασαρία μιας καπνοφορτισμένης νύχτας. Με black eyeliner πάντα.
10. Κυνόδοντας - Γιώργος ΛάνθιμοςΑπό κάποιους λατρεύτηκε, από άλλους μισήθηκε. Κάποιοι το αναγνώρισαν ως εξαιρετικά πρωτοποριακό, ενώ άλλοι το απέρριψαν ως βίαια προσβλητικό. Η πνευματικά θρασύτολμη και κινηματογραφικά αξέχαστη εμπειρία του «Κυνόδοντα» προκαλεί ανοιχτά τον θεσμό της οικογένειας, διαστρεβλώνει την έννοια της ελευθερία της σκέψης, ενώ παράλληλα αμφισβητεί τις αρετές ενός κοινωνικού συστήματος το οποίο όλοι μας υπηρετούμε. Μέχρι πότε;
9. Shutter Island - Martin ScorseseΤο ψυχασθενικό αυτό b-movie που σκάρωσε ο κύριος
Scorsese για φέτος, ξεκινάει ως ένα λαβυρινθώδες παιχνίδι χαρακτήρων (και) χιτσκοκικού τρόμου για να καταλήξει σε μια σπαρακτική διαπίστωση μιας θανατερής αλήθειας που πονάει όσο χίλιοι θάνατοι μαζί. Βγαλμένο από μια άλλη εποχή, κλασικό για όλες τις επόμενες.
8. Welcome - Philippe LioretΤο βλέπεις μια και το θυμάσαι για πάντα. Το μικρό αυτό διαμαντάκι του
Philippe Lioret εκθέτει την υποκρισία μας απέναντι στους μετανάστες αλλά αφιερώνεται στην οδύσσεια ενός ανθρώπου έτοιμου να διασχίσει ωκεανούς ολόκληρους για αυτήν που αγαπάει. Εσύ μέχρι που μπορείς να φτάσεις?
7. Un Prophète - Jacques AudiardΞεχειλισμένη από έναν ωμό ρεαλισμό που τσακίζει κόκκαλα, η τελευταία μέχρι στιγμής ταινία του
Audiard αναρωτιέται ξεκάθαρα πόσο στοιχίζει η ανθρώπινη ζωή. Όχι μόνο αυτή που χάνεται αλλά και αυτή που αλλοιώνεται. Λίγη ψευδαίσθηση, λίγη ελευθερία, λίγο θάνατο μήπως; Και τελικά, πόσους χτύπους μπορεί να χάσει μια καρδιά;
6. Inglourious Basterds - Quentin TarantinoΌταν ο απολαυστικά (και αναγκαία) αυθάδης
Tarantino παίρνει στα σοβαρά τον εαυτό του τότε σπάει πλάκα με την ιστορία των ανθρώπων και του σινεμά, γράφοντας ένα δικό του υπέροχο κεφάλαιο. Δεν γίνεται να μην παρασυρθείς από το ταλέντο αυτού του ανθρώπου. Αυτό λέει είναι το αριστούργημά του αλλά εγώ δεν τον πιστεύω.
5. Lourdes - Jessica HausnerΟι άνθρωποι έχουν φαντασία έχουν και την δύναμη να πλάθουν Θεούς, Δαίμονες, χρυσοεισπρακτικούς ναούς και ουρανοκατέβατα θαύματα. Με μίνιμαλ αποχρώσεις και μια εξαίσια υπόγεια επίθεση που εξαπολύεται προς κάθε μορφής εμπορευματοποιημένης πίστης, η Αυστριακή σκηνοθέτις παραδίδει ένα σπάνιας αισθητικής αριστούργημα, που μόνο με ένα θαύμα δεν θα ενοχλήσει τους βαθύτερα θρησκευόμενους θεατές.
4. Avatar - James CameronΟ
Cameron καταφέρνει κάτι σπουδαίο εδώ. Δεν μεταφέρει απλά τον ανθρώπινο πολιτισμό σε έναν άλλο, τελείως διαφορετικό κόσμο δείχνοντάς του τον λάθος δρόμο που έχουμε πάρει εμείς εδώ στη γη, αλλά ταυτόχρονα διακτινίζει τον θεατή πίσω στο χρόνο, χαρίζοντάς του ένα παραμύθι που απολαμβάνεται με την ακραιφνή αφέλεια ενός παιδιού. Ήταν να πω ευχαριστώ εδώ αλλά το έχω ήδη πει.
3. Das weisse Band - Michael HanekeΟ σπουδαιότερος ίσως σκηνοθέτης της εποχής μας στη σπουδαιότερη και πιο επιβλητική στιγμή του. Ο
Haneke διδάσκει πως η βία γεννάει βία και ο πόλεμος θρέφει τον θάνατο. Όλα όμως ξεκινάνε από το σπίτι. Και όλα εδώ θα πληρωθούν, κάποια στιγμή. Κοιμήσου για λίγο άνθρωπε και ετοιμάσου να θερίσεις αυτό που έσπειρες. Καληνύχτα και καλή τύχη.
2. A Serious Man - Joel Coen, Ethan CoenΟι αδερφοί
Coen παίρνουν στα σοβαρά την ειρωνεία της ζωής, και μεγαλουργούν με μια ταινία που μοιάζει με αέναη μαθηματική εξίσωση αλλά λύνεται μόλις στα τελευταία της δευτερόλεπτα. Βλέπετε, η ζωή μας παίζει περίεργα παιχνίδια και εμείς συνεχίζουμε με μανία να αναλωνόμαστε στις λάθος στιγμές της. Ένας τυφώνας έρχεται, κάποια στιγμή για όλους μας. Αριστούργημα.
1. EL Secreto de sus ojos - Juan José CampanellaΌταν μια ταινία είναι αφιερωμένη στα αιώνια συναισθήματα ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να ξεχάσει, υμνώντας την ισόβια – γι’ αυτό και ασύγκριτη – αγάπη, τότε σε αυτή την ταινία δεν αξίζει τίποτα παραπάνω από την κορυφή. Ελπίζω κάποια στιγμή να μπορέσουμε να αγαπήσουμε(ή να μισήσουμε) και εμείς με τον ίδιο τρόπο. Ίσως τότε νιώσουμε πραγματικά ζωντανοί.
Βέβαια, πέραν των παραπάνω αριστουργημάτων για την σεζόν που μόλις μας άφησε, δεν θα μπορούσα να ξεχάσω και κάποιες που έμειναν απ’ έξω όπως
Whatever Works, Moon, Los cronocrímenes, Fantastic Mr. Fox, Get him to the Greek, Watchmen, Up, The Road, katalyn Varga, Where the Wild Things Are, Los abrazos rotos, Nowhere Boy, Antichrist, Politist adjectiv, Darbareye Elly, Mary and Max, Taking Woodstock, Ψυχή βαθιά, Zombieland, (500) Days of Summer, Soul Kitchen, La teta asustada, Kick-Ass, Nanjing! Nanjing!, Revanche, και φυσικά το
Kimssi pyoryugi (Ναυαγός στο Φεγγάρι – αριστοτέχνημα που πέρασε φευγαλέα από φεστιβάλ της χώρας μας, δεν κατάφερε να περάσει τα διανομικά μας σύνορα, αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία), ταινίες που χρωμάτισαν την χρονιά που πέρασε και κάθε μια άφησε το δικό της στίγμα στο πανί.
Καλή συνέχεια εύχομαι σε όλους μας, καλές προβολές και καλή δύναμη σε όσους την χρειάζονται…
Chris Zafeiriadis